Het sprookje van de effectiviteit
Schrijver en spreektaalkenner en spreker van het Twents/Nedersaksisch
We zijn er allemaal ingestonken. En nu denken we dat het niet meer anders kan. Millennia draaide de economie op MK’s en PK’s: mens- en paardenkrachten. Je deed je ding, als je een beetje gelovig was zelfs in het zweet van je aanschijn. Iedereen snapte dat je niet méér kon pokkeln dan de dag lang was. Wat der dan klaar was, was de max. Wil je meer? Morgen zin iej ’n eersten.
In Twente zaten hele gezinnen achter weefgetouwen, en je kon als wever niet sneller dan snel de kammen scheiden en de spoel derdoor jassen, want het moest ook nog een beetje sekuur en als je de touwen brak was je nog verder van huis. Er zat nog een beetje menselijke speling in.
Toen bedacht een of andere Engelsman dat het wel leuk zou zijn om daar een stoommachine op aan te sluiten. Met een beetje klook denkwerk zijn al die handelingen te automatiseren. Voilà, zo’n apparaat kon het wel tien keer zo snel.
Hoera, iedereen om half twaalf naar huis!
Zou je denken. Maar niks hoor. De fabrikant had nu dubbele productie, werd dubbel zo rijk en iedereen moest gewoon dubbel zo hard werken. Voor hetzelfde loon. En in plaats van lekker thuis um twaalf uur de earpel op toafel of even gezellig van ‘Moin, wo is et hier dan?’ bij de buren, werkte je nu in een stoffige, donkere, lawaaierige fabriek en had je een half uurtje pauze om de kleffe stoete naar binnen te schrokken en een gezapig rondje over het troosteloze industrieterrein te lopen met je Vitamine D-loze hoofd. Want je moet je tááárgets halen. Mooi Enters voor ’tergen’ trouwens: taarget mie neet!
Hoor je een zin van deze strekking? ‘Met deze innovative PowerMachine XXX 2000 werkt u wel drie keer zo snel!’ Sprookjesalarm! Want het betekent niet dat je drie keer zo snel klaar bent, maar drie keer zoveel moet Doen. En zo martelen we nog steeds 40 uur per week voor de baas. Exclusief de overuren, want er mut disse wekke of.
Hetzelfde principe werkt trouwens voor groene innovaties. “Deze nieuwe machine stoot drie keer minder CO2 uit.” De Praktijk: Ah, dan mag ‘ie dus drie keer zoveel productie draaien. Het koldert er per saldo niet minder om. Als er ’50 procent minder vet’ op de chipszakken staat, vreten we er met gemak twee leeg.
Ik stel voor om voor ieder target een menselijke factor in te bouwen. Ja, het kan 100, maar 75 procent is ook prima. Het hoeft niet per se allemaal vandaag. Doe maar gewoon effen normaal met mekaar. Wordt de hele wereld plezieriger van.