Gevangenbewaarder Tim

“Respect geven is respect krijgen”

‘Een gevangenis in Nederland? Net een hotel.’ Gevangenbewaarder bij PI De Karelskamp in Almelo Tim – altijd zelfverzekerd en opgewekt – weet wel beter. Volgens hem is het de grootste misvatting over de bajes die er bestaat. “Stel je je slaapkamer voor ter grootte van een gemiddelde badkamer en bedenk erbij dat je daar van 16.45 uur tot 7.00 uur opgesloten zit. De tijd dat de deur open is, wordt er door een ander bepaald wat en wanneer je iets mag doen. Echt wel even wat anders dan een hotel.”

Tien vierkante meter. Dat is waar een gevangene het mee moet doen. In het ‘gunstigste’ geval, want het kan ook zijn dat in dezelfde ruimte een stapelbed staat en hij de cel moet delen met een andere man. Aan Tim de taak om de mannen – 182 in totaal – goed te begeleiden. Dat doet hij al ruim zes jaar en nog geen dag met tegenzin. “Het mooie van mijn werk is dat werkelijk geen dag hetzelfde is. Dan werk ik bij de receptie, dan begeleid ik gevangenen naar ‘de arbeid’, dan weer naar de bezoekersruimte. Het contact met die gasten vind ik mooi.”

Autoritair
En contact heeft hij de hele dag door. “Als je hen op een normale manier benadert, krijg je dat ook terug”, weet hij. “Als je een beetje autoritair gaat lopen doen, heb je volgens mij een hele slechte baan. Dan kom je met die gasten in conflict en dat is naar mijn idee helemaal niet nodig. Ze proberen natuurlijk van alles voor elkaar te krijgen, logisch ook. Als je duidelijk je grenzen aangeeft, is er helemaal niets aan de hand. Duidelijkheid is belangrijk hier. Als meteen doordringt dat bepaald gedrag niet wordt geaccepteerd, houdt dat snel op.”

Routines
In De Karelskamp zitten, anders dan vaak wordt gedacht, alle soorten gevangenen. Zakkenrollers, overvallers, bendeleden, geweldplegers, doorgewinterde criminelen en plegers van zedendelicten. Sommigen hebben een celstraf van een maand, sommigen van jaren en weer anderen zitten voor de rest van hun leven achter de tralies. Om te voorkomen dat de routines in de Nederlandse gevangenissen en van het personeel al te zeer bekend raken bij de gevangenen en er – ongewenste – banden worden gesmeed, worden gedetineerden zonder aankondiging soms overgeplaatst. “Dat varieert, soms zijn ze hier een paar weken, soms meerdere jaren”, vertelt Tim. “We hebben hier gedetineerden vanuit het hele land zitten met allerlei achtergronden.”

Geen lieverdjes
Op het moment van het interview zitten alle gevangenen achter de deur. De lange gangen met cellen met een vaal-roze metalen deur zijn rustig. Uit een paar cellen klinkt muziek, je hoort er het geluid van een televisie en je ruikt sigarettenrook. Gedetineerden mogen roken in hun cel, omdat deze als huiskamer wordt gezien. Op iedere deur is boven het luikje een foto van de gedetineerde te zien met een naam eronder. Een paar tafeltennistafels en wat fitnessapparaten – allemaal niet de nieuwste – staan er verlaten bij. Op iedere gang (vleugel) is een ander soort gevangene gehuisvest. In het Huis van Bewaring zijn mannen in afwachting van hun proces of de uitspraak. Verder is er een vleugel voor de ‘inkomsten’ waar mannen zitten die net zijn aangekomen in De Karelskamp. En daar hun plek op één van de andere vleugels afwachten. De derde vleugel is voor reguliere gevangenen. Op de laatste afdeling, de Extra Zorg Voorziening, zitten mannen die door geestelijke of lichamelijke problemen niet kunnen functioneren in het gewone regime. Op de plek waar de gangen bij elkaar komen, is een ruimte voorzien van gespiegeld glas waar Tim en zijn collega’s de boel live en via camera’s die door het hele complex hangen, in de gaten houden. Op schermen kunnen ze alles zien. Van mannen die in ‘de isoleer’ onder cameratoezicht zitten tot mensen die, omdat ze een gevaar vormen voor zichzelf in hun cel, in de gaten moeten worden gehouden, tot het parkeerterrein en de luchtplaats. Aan alles is te merken dat hier geen lieverdjes verblijven en dat er weinig is dat aan de aandacht van de bewaarders ontsnapt.

Incidenten
Tim lijkt niet warm of koud te worden van de delicten die gevangenen hebben begaan om in de cellen te belanden. “Maar met mensen die kinderen iets hebben aangedaan, heb ik moeite. Natuurlijk. Ik blijf professioneel en behandel hen hetzelfde als andere gevangenen, maar dat is soms lastig.” Voor medegedetineerden van dit soort plegers, geldt die professionaliteit soms niet. Veroordeelde pedofielen worden zoveel mogelijk gescheiden van andere gedetineerden om ervoor te zorgen dat ze niet worden aangevallen, maar dat lukt niet altijd. Ook in De Karelskamp doen zich incidenten voor. Van (poging tot) zelfmoord tot vechtpartijen en mensen die ‘doordraaien’ en dan hun cel kort en klein slaan of hun celgenoot of andere gedetineerden aanvallen. “Als er iets gebeurt, gaan we er altijd met twee of meer collega’s op af. Voor onze veiligheid en voor die van de gedetineerden.”

Bedreigd
Zowel bewaarders als gevangenen ervaren De Karelskamp desondanks als een rustige gevangenis volgens Tim. Hij denkt dat de Twentse volksaard daar wel iets mee te maken zal hebben en vervolgens eerlijk bekent dat een deel van de charme van zijn baan erin zit dat er ieder moment van de dag of nacht toch de mogelijkheid bestaat dat er een incident plaatsvindt. “Dat je op zulke momenten het juiste doet, dat vind ik mooi om over mezelf te weten”, verklaart hij. Kortom, je moet als gevangenbewaarder wel wat in huis hebben. Je grenzen kunnen aangeven, duidelijk zijn, je niet laten inpakken door mensen en een sociaal gevoel hebben.

“Er wordt hier veel gescholden en je wordt ook wel eens bedreigd. De kunst is dan om te weten dat het nooit persoonlijk is bedoeld en later nog eens terug te gaan om uit te zoeken wat dat gedrag nou heeft getriggerd. Zo leer je iedere dag weer. Ik blijf het een mooi vak vinden. Ik ben graag bij De Karelskamp, maar ik ben ook heel blij dat ik iedere dag gewoon weer naar huis kan. Van 16.45 uur tot 7.00 uur op tien vierkante meter, een uur luchten per dag, iedere dag verplichte arbeid voor enkele euro’s per dag, onverwachte celcontroles en een door anderen bepaalde tijd voor persoonlijke hygiëne….vergelijkbaar met een hotel is het hier zeker niet.”

Wil je meer weten over het werk van Tim? Kijk op www.werkenbijdji.nl